TENKİS DAVASI

Miras bırakanın tasarruf yetkisini aşarak saklı pay sahibi mirasçılarının haklarını ihlal edilmesi sonucunda tenkis davası açılır. Bu dava ile mirasbırakanın tasarruflarının yasal sınırlarına geri çevrilmesi amaçlanmaktadır. Miras hukuku alanında genel bilgi almak ve hizmetlerimizden faydalanmak için Miras Avukatı sayfamızı inceleyebilirsiniz.

Saklı Pay Sahibi Mirasçılar ve Pay Oranları

Saklı pay sahibi mirasçılar Medeni Kanunumuzda sayılmıştır. Buna göre saklı pay sahibi mirasçılar şu şekildedir;

• Mirasbırakanın alt soyu (çocukları, torunları, evlatlıkları ve onların çocukları)
• Mirasbırakanın anne ve babası
• Mirasbırakanın eşi.

Saklı pay oranları ise şöyledir;

• Altsoy için yasal miras payının yarısı,
• Ana ve babadan her biri için yasal miras payının dörtte biri,
• Sağ kalan eş için, altsoy veya ana ve baba zümresiyle birlikte mirasçı olması hâlinde yasal miras payının tamamı, diğer hâllerde yasal miras payının dörtte üçü.

Mirasbırakan tarafından gerçekleştirilecek olan tasarrufların yukarıdaki saklı pay oranlarına uygun olarak yapılmalıdır. Saklı pay oranlarına itibar edilmeksizin yapılan tasarruflara ilişkin tenkis davası açılmalıdır.

Tenkis Davası Tarafları

Tenkis davası ancak mirasbırakan öldükten sonra açılabilmektedir. Tenkis davası, saklı pay sahibi mirasçılar tarafından açılabilmektedir ancak saklı pay sahipleri tarafından tenkis davası açılmaması halinde bunların alacaklıları, iflas etmiş ise iflas masası tarafından tenkis davası açılabilir.

Tenkis davası, miras bırakanın saklı pay oranlarını dikkate almaksızın yapmış olduğu tasarruflar neticesinde kazanım sağlayan kişilere karşı açılır. Kazanım sağlayan kişilerin ölmesi halinde mirasçılarına karşı da açılabilir. Ayrıca tenkis davasının neticelerinden kaçınmak maksadıyla kazanım sağlayan kişi tarafından muvazaalı işlemle kazanımın üçüncü kişilere devredilmesi halinde onlara karşı da söz konusu dava açılabilir.

Tenkis Davası Yetkili Mahkeme ve Dava Açma Süresi

Söz konusu davada görevli mahkeme asliye hukuk mahkemesi, yetkili mahkeme ise mirasbırakanın son yerleşim yeri mahkemesidir.

Tenkis davası açma hakkı, mirasçıların saklı paylarının zedelendiğini öğrendikleri tarihten başlayarak bir yıl ve her hâlde vasiyetnamelerde açılma tarihinin, diğer tasarruflarda mirasın açılması tarihinin üzerinden on yıl geçmekle düşer.

Bir tasarrufun iptali bir öncekinin yürürlüğe girmesini sağlarsa, süreler iptal kararının kesinleşmesi tarihinde işlemeye başlar. Tenkis iddiası, def’i yoluyla her zaman ileri sürülebilir.

Tenkise Tabi Olacak Kazandırmalar

Tenkis, mirasbırakanın arzusunun başka türlü olduğu tasarruftan anlaşılmadıkça, mirasçı atanması yoluyla veya diğer bir ölüme bağlı tasarrufla elde edilen kazandırmaların tamamında, orantılı olarak yapılır. Ölüme bağlı tasarrufla kazandırma elde eden kimse, bazı vasiyetleri yerine getirmekle
yükümlü kılınmışsa, kazandırmanın tenkise tâbi tutulması hâlinde, bu kimse mirasbırakanın arzusunun başka türlü olduğu tasarruftan anlaşılmadıkça vasiyet borçlarının da aynı oranda tenkis edilmesini isteyebilir.

Bölünmez mal vasiyetinde; değerinde azalma meydana gelmeksizin bölünmesine olanak bulunmayan belirli bir mal vasiyeti tenkise tâbi olursa, vasiyet alacaklısı, dilerse tenkisi gereken kısmın değerini ödeyerek malın verilmesini, dilerse tasarruf edilebilir kısmın değerini karşılayan parayı isteyebilir. tasarruf konusu malın vasiyet alacaklısında kalması durumunda, malın tenkis sebebiyle vasiyet borçlusuna verilmesi gereken, aksi hâlde tasarruf oranı içinde kalan kısmının karar günündeki değerinin para olarak ödetilmesine karar verilir.Bu kurallar, sağlararası kazandırmaların tenkisinde de uygulanır.

Sağlararası Kazandırmalar

Sağlararası kazandırmalardan olan şu kazandırmalar, ölüme bağlı tasarruflar gibi tenkise tâbidir:

• Mirasbırakanın, mirasçılık sıfatını kaybeden yasal mirasçıya miras payına mahsuben yapmış olduğu sağlararası kazandırmalar,geri verilmemek kaydıyla altsoyuna malvarlığı devri veya borçtan kurtarma yoluyla yaptığı kazandırmalar ya da alışılmışın dışında verilen çeyiz ve kuruluş sermayesi,
• Miras haklarının ölümden önce tasfiyesi maksadıyla yapılan kazandırmalar,
• Mirasbırakanın serbestçe dönme hakkını saklı tutarak yaptığı bağışlamalar ve ölümünden önceki bir yıl içinde âdet üzere verilen hediyeler dışında yapmış olduğu bağışlamalar,
• Mirasbırakanın saklı pay kurallarını etkisiz kılmak amacıyla yaptığı açık olan kazandırmalar.

Kendisine tenkise tâbi bir kazandırma yapılmış olan kimse iyiniyetli ise, sadece mirasın geçmesi anında kazandırmadan elinde kalanı geri vermekle yükümlüdür; iyiniyetli değilse,iyiniyetli olmayan zilyedin geri verme borcuna ilişkin hükümlere göre sorumlu olur. Miras sözleşmesiyle elde ettiği kazandırma tenkise tâbi tutulan kimse, bu kazandırma için mirasbırakana verdiği karşılığın tenkis oranında geri verilmesini isteyebilir.

Mirasbırakanın kendi ölümünde ödenmek üzere üçüncü kişi lehine hayat sigortası yaptığı veya böyle bir kişiyi lehdar olarak sonra belirlediği ya da sigortacıya karşı olan istem hakkını sağlararası veya ölüme bağlı tasarrufla karşılıksız olarak üçüncü kişiye devrettiği hâllerde, sigorta alacağının mirasbırakanın ölümü zamanındaki satınalma değeri tenkise tâbi olur.

Mirasbırakan, tahmin edilen devam sürelerine göre sermayeye çevrilmeleri hâlinde tasarruf edilebilir kısmı aşan intifa hakkı veya irat borcu ile terekesini yükümlü kılarsa, mirasçıları, intifa hakkının veya irat borcunun tenkisini ya da tasarruf edilebilir kısmı vererek bu yükümlülüğün kaldırılmasını isteyebilirler. Mirası artmirasçıya geçirme yükümlülüğü ile saklı payı zedelenen mirasçı, aşan kısmın tenkisini isteyebilir.

Tenkiste Sıra

Tenkis, saklı pay tamamlanıncaya kadar, önce ölüme bağlı tasarruflardan; bu yetmezse, en yeni tarihlisinden en eskisine doğru geriye gidilmek üzere sağlararası kazandırmalardan yapılır.

Kamu tüzel kişileri ile kamuya yararlı dernek ve vakıflara yapılan ölüme bağlı tasarruflar ve sağlararası kazandırmalar en son sırada tenkis edilir.

Tenkis davası, özellikle saklı pay sahibi mirasçılar için çok önemlidir. Bu dava yoluyla saklı pay sahibi mirasçılar yasal olarak kendilerinin sahip olduğu oranlarda mirastan paylarını alabilirler. Söz konusu davanın alanında uzman bir avukat tarafından temsil olunması faydanıza olacaktır.