Soybağının reddi davası, kanunda düzenlenen kocanın babalığı olarak da adlandırılan; başka bir deyişle babalık karinesinin aksini ispatlamak maksatlı açılan bir dava türüdür. Soybağı, çocuklar ile anne baba arasındaki bağlantıyı ifade eder. Soybağının kurulması bakımından analık karinesi kesin olup, babalık karinesi yani kocanın babalığının aksi ispatlanabilir. Bu nedenle soybağının reddi davası, babalık karinesinin aksini ispat için açılır. Soybağının reddi miras ve babalık görevleri açısından kocanın menfaatlerini korumaktadır. Aksi taktirde koca gerçekten babası olmadığı çocuğa bakmak yükümlülüğünde olacak ve şartlara göre mirasçılar değişebilecektir. Babalık karinesine dayanmaksızın kocanın nüfusuna kaydedilen çocuk ile baba arasında soybağı olmadığı için soybağının reddine dair bir dava konusu oluşmaz. Bu durumda açılacak dava durumun tespitine yönelik yanlış nüfus kaydının düzeltilmesi davasıdır.
Babalık karinesine göre evlenmeden itibaren 180 gün, evliliğin sona ermesinden itibaren 300 gün içinde doğan çocuklar evlilik içinde ana rahmine düşmüş sayılır. Çocuk ana rahmine evlilik sırasında veya evlilik öncesi ya da ayrılık sonrası düşmüş olabilir.
Evlilik sırasında çocuk ana rahmine düşmüşse davacı çocuğun babası olmadığını iki şekilde ispatlayabilir; (1) Koca, eşinin hamile kalması muhtemel olan dönemde herhangi bir nedenle cinsel ilişkiye girmediğini ispatlayarak iddiasını kanıtlayabilir. (2) Kocanın iktidarsız olması, eşinin zaten hamile olması veyahut bilimsel yollarla babalık karinesi çürütülebilir. Bu nokta da bilimsel yollar DNA testi ve kan testidir. Hâkimin bu yollara başvurması için kocanın çocuğun kendisinden olmadığını maddi olgularla ortaya koyması gerekir.
Çocuk ana rahmine evlilik öncesi ya da ayrılık sonrası düşmüşse babalık karinesi daha zayıf konumdadır. Evlilik sırasında 180 günden daha kısa bir sürede çocuk doğmuşsa ya da ayrılıktan sonra kadın hamile kalmışsa babalık karinesini çürütmek için başkaca kanıt gerekmez. Burada belirtmek gerekir ki bu süreler içerisinde kocanın eşiyle cinsel ilişkiye girdiğine dair kuvvetli deliller varsa babalık karinesi geçerlidir. Bu durumda ise ilk ihtimalde geçerli olan koşullarda babalık karinesinin çürütülmesi aranacaktır. Konuyla ilgili merak ettiğiniz soruları sayfanın alt kısmında bulunan form aracılığıyla bizlere iletebilirsiniz.
Soybağının Reddi Davasını Kimler Açabilir?
Kural olarak soybağının reddi davası koca tarafından açılır ancak her kuralda olduğu gibi bu kuralında istisnası mevcuttur. Bu nedenle çocuğa ve şartların oluşması halinde kocanın alt ve üst soylarına son olarak da baba olduğunu iddia eden kişiye dava açma hakkı tanınmıştır.
(1) Koca: soybağının reddi davasını açma hakkı kişiye sıkı sıkıya bağlı olduğu için koca; sınırlı ehliyetsiz olsa dahi bu davayı yasal temsilcisinin iznine bağlı kalmaksızın açabilir. (2) Çocuk: yeni medeni kanunla birlikte çocuğa bu davayı açma hakkı tanınmıştır. Çocuk eğer reşit değilse dava kayyım tarafından açılır. Eğer kayyım atanmamışsa reşit olduktan sonra bir yıl içinde bu davayı açabilecektir. (3) Kocanın alt ve üst soyu ve gerçek baba olduğunu iddia eden kimse: Bu durumda bu ilgililerin dava açabilmesi için kocanın ölmesi, gaipliğine karar verilmesi ya da ayırt etme gücünü kaybetmesi gerekir. Kısacası kocanın dava açması mümkün olmamalıdır. Ayrıca kocanın dava açmasının mümkün olmamasının yanında dava açma süreside geçmemelidir. Tüm bu şartların varlığı halinde diğer ilgililer dava açabilir. Şartlar gerçekleşir ancak koca dava açma süresi dolmadan çocuğun kendisinin olduğunu kabul etmişse diğer ilgililer dava açamaz.
Soybağının reddi istemi ancak ve ancak dava yoluyla ileri sürülebilecektir. Bu kapsamda herhangi bir irade beyanı veyahut sözleşme yoluyla soybağının reddi söz konusu olamaz. Bu davada davacı taraf; koca ve çocuk, şartların gerçekleşmesi halinde kocanın alt ve üst soyu ve son olarak baba olduğunu iddia eden kimse olabilir.
- Dava koca tarafından açılmışsa davalı konumunda ana ve çocuk birlikte bulunur. Çocuğun ölümü halinde ana ve çocuğun mirasçıları davalı olur. Annenin ölümü halinde ise davalı yalnızca çocuk olur.
- Davacı çocuk olursa davalı taraf ana ve baba olur.
- Dava kocanın alt veya üst soyu tarafından açılırsa davalı ana ve çocuktur.
- Davayı baba olduğunu iddia eden kimse açarsa davalı ana, çocuk ve baba olur.
Soybağının Reddi Davası Hangi Mahkemede Açılır?
Bu konuda yetkili mahkeme taraflardan birinin dava veya doğum sırasındaki ikamet ettiği yer mahkemesinde açılır. Tarafların Türkiye’de ikameti bulunmaması halinde; 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun madde 41’e göre yetkili mahkeme belirlenir. Görevli mahkeme ise aile mahkemeleridir. Aile mahkemesi bulunmayan yerlerde ise Asliye Hukuk Mahkemesi görevlidir.
Soybağının Reddi Davası Hak Düşürücü Süreler
Hak düşürücü süreler nitelik itibariyle re’sen hâkim tarafından da dikkate alınır. Yani hak düşürücü sürelerin dolması itibariyle artık taraflarca ileri sürülmese dahi hâkim tarafından gözetilecektir. Koca çocuğun babası olmadığını öğrendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde soybağının reddini dava etme hakkına sahiptir. Kocanın hak düşürücü süreler içinde dava açmamasını geciktirecek haklı sebepler varsa; bir yıllık süre geciktirici sebebin ortadan kalkmasıyla başlar. Çocuğa kayyım atandıysa atama kararının tebliğinden itibaren herhalde doğum tarihinden itibaren 5 yıl içinde soybağının reddini dava edebilecektir. Çocuk ergin olmuş ve bu zamana kadar dava açılmamış ise; ergin olduğu tarihten itibaren bir yıl içinde soybağının reddini mahkemeden talep edebilir.
Soybağının Reddi Davası Dilekçe Örneği
…….. AİLE MAHKEMESİNE
DAVACI : Koca
VEKİLİ : Av. Caner Besler
DAVALI : Ana ve Çocuk
KONU : Soybağının reddi talebimizden ibarettir.
AÇIKLAMALAR:
1- Müvekkilim davalı anne ile 2018 tarihinde evlenmiştir. 2019 yılı yaz aylarında birlikte geçirdikleri tatilin ardından; aralarında sorunlar çıkmaya başlamış olup Ekim 2019’dan bu yana ayrı yaşamaktadırlar.
2- Terk etmenin ardından yaklaşık bir sene sonra davalı anne bir bebek dünyaya getirmiştir. Müvekkilim Kasım 2019’da yurtdışına çıkmıştır. Bir yıl üç ay sonra barışma ümidiyle eşinin yanına döndüğünde onu kucağında bir bebekle görmüştür.
3- Daha sonra nüfus kayıtlarında çocuğun babası olarak kaydedildiğini öğrenmiştir. Müvekkilim bu çocuğun babası olduğunu kabul etmemektedir. Zira müvekkilimin çocuğun babası olması fiilen imkânsız, anılan tarihlerde yurtdışında olduğu pasaport kayıtlarınca mevcuttur.
4- Bu nedenlerle soybağının reddi talebimizin yanında; ayrıca çocuğun menfaatinin korunması için kayyım atanması maksadıyla sayın mahkemenizde dava açma mecburiyetimiz hasıl olmuştur.
HUKUKİ NEDENLER : Türk Medeni Kanunu ve ilgili mevzuat
DELİLLER : Pasaport kayıtları, bilirkişi
NETİCE VE SONUÇ : Yukarıda arz ve izah olunan nedenlerle soybağının reddini, çocuğa kayyım tayin edilmesini, vekalet ücreti ve dava masraflarının davalı anne üzerine bırakılmasını sayın mahkemenizden arz ve talep ederiz.
Davacı Vekili
Av. Caner Besler
Soybağının Reddi Davası Sonuçları
Soybağının reddi davasında ret kararı kesinleşince koca ile çocuk arasındaki soybağı ortadan kalkar. Eski kanun döneminde kararın kesinleşmesiyle çocuğun babaya karşı soybağının ortadan kalkar, bunun yanında anaya karşı soybağı da gayrisahih (evlilik dışı) olarak değişirdi. Yeni kanunla birlikte bu husus ortadan kaldırıldı. Çocukla ana arasındaki soybağı artık değişmemektedir. Ret talebinin kabulüyle çocuk lehine geçerli olan babalık karinesi artık geçersiz olacaktır. Bu kararla soybağı, geçmişe dönük olarak, çocuğun doğum tarihinden itibaren ortadan kalkar. Soybağının reddi herkese karşı etkilidir. Bununla birlikte çocuk kocanın soyadını taşıyamaz, kocanın mirasçısı olamaz. Bu karar geçmişe dönük etkili olduğundan dolayı; kocanın soybağından doğan bakım ve eğitim harcamaları, nafaka yükümlülüğü de ortadan kalktığından koca geçmişe dönük harcamalarını sebepsiz zenginleşmeye dayanarak talep edebilir. Talep edilebilecek kimseler ana ve soybağı kurulması halinde gerçek babadır. Çocuktan bu edimlerin sebepsiz zenginleşme yolu ile talep edilmesine TBK 63/1 hükmü engeldir. Bu nedenle koca çocuğa karşı sebepsiz zenginleşmeye dayanarak yerine getirdiği edimleri talep edemez.
Soybağının reddi davasıyla ilgili merak ettiğiniz soruları sayfanın alt kısmında bulunan form aracılığıyla bizlere iletebilirsiniz.
