Fazla mesai ya da İş Kanunu’nun düzenlediği kapsamda fazla çalışma haftalık 45 saati aşan çalışmalardır. İş Kanunu’na göre üç tür fazla çalışma vardır. İlki ülkenin menfaatleri gereği yapılan fazla mesailerdir. İkincisi işin niteliği ya da üretimin arttırılması gibi sebeplerle yapılan fazla mesailerdir. Sonuncusu ise bir arıza veya bir arıza olasılığı durumunda zorlayıcı nedenlerin ortaya çıkması halinde gereken fazla mesailerdir. Bu yazımızda fazla mesai ve fazla mesai ücreti hakkında sıkça sorulan sorulara yanıt vermeye çalıştık. Bu konu ile alakalı sorularınızı formun altından bize iletebilirsiniz.
İş Kanunu Fazla Mesai Süresi Ne Kadardır?
Haftalık çalışma süresi mevzuata göre 45 saattir. Öğle molası ve ara dinlenmeler çıkarıldıktan sonra çalışma süreniz 45 saati geçiyorsa fazla mesai ücretine hak kazanırsınız. Fakat işçi ile işveren çalışma süresinin daha az olacağını kararlaştırabilir. Örneğin taraflar haftalık çalışma süresinin 35 saat olacağını kararlaştırmış olabilirler. Bu durumda 35 ile 45 saat arasındaki çalışmalar da fazla mesai süresi olarak kabul edilecektir.
Günlük çalışma süresi mevzuata göre en fazla 11 saattir. Günlük 11 saati aşan mesailer, haftalık 45 saat doldurulmasa dahi fazla çalışma olarak kabul edilecektir.
Günlük mesai süresi 7.5 saat veya daha az çalışılması gereken işler vardır. Karpit ve asit sanayi, kaynak ve yeraltı işleri, radyoaktif maddelerle yapılan işler gibi. Bu işlerde çalışanlar günlük 7.5 saati aşan mesailerde fazla mesaiye hak kazanırlar.
270 Saat Fazla Mesai Süresi Aşılabilir Mi?
Kural olarak fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda 270 saatten fazla olamaz. Ancak işverenler tarafından bu kurala uyulmaması idari bir yaptırıma bağlanmamıştır. Yargıtay Kararları’nda 270 saatten fazla mesainin yapılması işçi için haklı fesih nedeni olarak kabul edilmektedir. İşveren içinse yıllık 270 saate kadar fazla mesainin ücrete dahil olduğuna dair sözleşme hükümleri geçerli kabul edilmektedir.
Gece Mesaisi Ücret Hesaplama Nasıl Yapılır?
Gece çalışmaları da mevzuatta en fazla 7.5 saat olarak düzenlenmiştir. Gece 7.5 saati aşan mesailer için de fazla mesai ücreti ödenecektir.
Fazla Mesai Ücreti Nasıl Hesaplanır?
Haftalık çalışma süresi 45 saatten fazla olan işyerlerinde fazla çalışma ücreti %50 zamlı ödenir. Küçük bir örnekle fazla mesai ücreti nasıl hesaplanır izah edelim. Aylık 3000 TL kazanan bir işçinin günlük 9 saatten haftada 6 gün çalıştığını varsayalım. Öğle molası bir saat ise bu durumda 6 gün x 8 saat= 48 saat haftalık çalışma süresi bulunur. Bu durumda işçi 45 saati aşan çalışma süresi olan 3 saat tutarında fazla çalışma ücretine hak kazanacaktır.
Saatlik ücretini hesaplarsak 3000/30/8= 12,5 TL buluruz. Bunun % 50 zamlı halini de hesaplarsak 18,8 TL’ye ulaşırız. Yani işçi bir saat fazla çalıştığında 18,8 TL fazla mesai ücretine hak kazanacaktır. Örneğimizdeki işçi haftada 56,4 TL ayda 225,6 TL fazla çalışma ücretine hak kazanacaktır.
İşçinin izinli olması sebebiyle çalışamadığı günler hesaba dahil edilmez. Fazla mesaide değerlendirme haftalık yapılır. Bu nedenle hafta tatili günleri çıkarılmaz. Fakat yıllık izin, ulusal bayram-genel tatil günleri çıkarılır.
Fazla Mesai Ücreti Nasıl İspatlanır?
Fazla çalışma yapan işçi bunu ispatlamak zorundadır. Bu ispatı işçi yazılı belge ya da tanık beyanları ile yapar. Bunun yanı sıra işçi, işyeri kayıtlarını, işyeri yazışmalarını ve giriş çıkış belgelerini de delil olarak kullanabilir. Şayet yazılı belge yoksa tanık beyanlarına da başvurulabilir.
İşçiler yukarıda açıklandığı şekilde fazla çalışma ücretini hesapladıktan sonra aylık maaş bordrolarını kontrol etmelidir. Hak ettiği tutar hesabına yatırılmadıysa bordrolarını imzalamamalı ya da fazla mesai ücretinin yanlış hesaplandığı kaydını koyarak imzalamalıdır. Yargıtay maalesef işçilerden bir hukukçu gibi davranmasını beklemektedir. Hakkınızdan daha düşük fazla çalışma ücreti yatırıldıysa ve bordronuzu imzaladıysanız, bordroda yazandan fazla çalışma yaptığınızı yazılı delille ispatlamak zorundasınız.
Fazla Mesai Ücreti Talep Edemeyen Meslekler Hangileridir?
Yönetici pozisyonunda çalışan bir çalışana görevi sebebiyle yüksek ücret ödeniyorsa ve işyerinde görev ve talimat veren başka bir çalışan yoksa söz konusu çalışanın fazla mesai ücreti talep etmesi mümkün değildir.
Uygulamada esnek çalışma saatlerine sahip olan veya çalışma saatlerini kendi belirleyen işçiler fazla mesai ücretini talep edemezler. Örnek vermek gerekirse kapıcılık ya da tıbbi satış mümessilleri fazla mesai ücreti talep edemezler.
Fazla Mesai Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?
İş Kanunu’nun 32. maddesinde işçi ücretlerinin 5 yıllık zamanaşımına tabi olduğu düzenleme altına alınmıştır.
Fazla Mesai Muvafakatnamesi Nedir?
İşçinin fazla çalışma yapması için işveren tarafından işçiye imzalatılması gereken belgedir. İşçi bu belgeyi imzalamak zorunda değildir. İşçiden bir kez yazılı onay alınması, işçinin aynı işyerinde çalıştığı süre boyunca yeterli olacaktır.
Hemşire Fazla Çalışma Ücreti Ne Kadardır 2021?
Sağlık çalışanları da tıpkı diğer işçiler gibi fazla mesaileri sonucunda zamlı ücret alır. Lise mezunu sağlık çalışanları için;
- Normal servisteki çalışanların saati 12.34 TL’dir. Bu çalışanların dini bayramlarda saati %20 zamla 14.80 TL’ye gelmektedir.
- Özellikli birimlerde çalışanların saati 18.52 TL’dir. Dini bayramlarda ise 22.22 TL’dir.
Lisans mezunu sağlık çalışanları için;
- Normal servisteki çalışanların saati 14.81 TL’dir. Bu çalışanların dini bayramlarda saati 17.77 TL’dir.
- Özellikli birimlerde çalışanların saati 22.22 TL’dir. Dini bayramlarda ise 26.66 TL’dir.
Fazla Mesai İle İlgili Yargıtay Kararı – 1
” Dosya içerisinde mevcut olan emsal nitelikteki davacı tanıklarının dosyalarında hükme esas alınan bilirkişi raporlarında, bu tespite göre davacıların 2012 ve 2013 yıllarında haftada 21 saat fazla çalışma yaptığı, fazla çalışma ücretinin ise tamamının ödenmediği kabul edilerek aradaki farkın tespit edilerek fazla çalışma ücreti alacağının hesaplandığı anlaşılmaktadır. Bu duruma göre gerek emsal nitelikteki davacı tanık dosyaları gerekse de 30.10.2013 tarihli Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı inceleme raporu ile dosya içerisinde mevcut olan ücret bordroları dikkate alınarak davacının fazla çalışma ücreti alacağının bulunup bulunmadığının tespiti gerekirken yazılı gerekçe ile reddine karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.” (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2020/3446 E. 2020/19925 K.)
Fazla Mesai İle İlgili Yargıtay Kararı – 2
“Fazla çalışmanın ispatı konusunda iş yeri kayıtları, özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, iş yeri iç yazışmaları, delil niteliğindedir. Ancak, fazla çalışmanın bu tür yazılı belgelerle ispatlanamaması durumunda tarafların dinletmiş oldukları şahit beyanları ile sonuca gidilmesi gerekir. Bunun dışında herkesçe bilinen genel bazı vakıalar da bu noktada göz önüne alınabilir. İşçinin fiilen yaptığı işin niteliği ve yoğunluğuna göre de fazla çalışma olup olmadığı araştırılmalıdır.
İmzalı ücret bordrolarında fazla çalışma ücreti ödendiği anlaşılıyorsa, işçi tarafından gerçekte daha fazla çalışma yaptığının ileri sürülmesi mümkün değildir. Ancak, işçinin fazla çalışma alacağının daha fazla olduğu yönündeki ihtirazi kaydının bulunması halinde, bordroda görünenden daha fazla çalışmanın ispatı her türlü delille söz konusu olabilir. Buna karşın, bordroların imzalı ve ihtirazi kayıtsız olması durumunda dahi, işçinin geçerli bir yazılı belge ile bordroda yazılı olandan daha fazla çalışmayı yazılı delille ispatlaması gerekir. Bordrolarda tahakkuk bulunmasına rağmen bordroların imzasız olması halinde ise, varsa ilgili dönem banka ve tüm ödeme kayıtları celp edilmeli ve ödendiği tespit edilen miktarlar yapılan hesaplamadan mahsup edilmelidir. Fazla çalışmanın yazılı delil ya da tanıkla ispatı imkan dahilindedir. İşyerinde çalışma düzenini bilmeyen ve bilmesi mümkün olmayan tanıkların anlatımlarına değer verilemez.” (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2020/4386 E. , 2020/19212 K. )
Fazla mesai ücreti, kıdem ve ihbar tazminatıyla birlikte işçilerin en çok haksızlığa uğradığı alacaklardır. Tazminat hesaplama sayfamızdan kıdem ve ihbar tazminatı alacaklarınızı hesaplayabilirsiniz.
