Eser sözleşmesi, yol, köprü, otoban; gömlek, elbise gibi eserlerin meydana getirilmesi için yapılan hukuki mukaveledir. Herhangi bir eserin onarımı, değiştirilmesi, bakımı da eser meydana getirme anlamındadır. Eser kavramını geniş anlamda yorumlayan hâkim görüşe göre; fotoğraf/film çekimi, yabancı dilde yazılan bir metnin çevrilmesi, proje çizimi, reklam çekimi gibi fiiller de eser kapsamında değerlendirilir. Yargıtay, gazinoda bedel karşılığı şarkı söyleyen solist ile mekân sahibi arasında yapılan mukaveleyi eser sözleşmesi olarak değerlendirmiştir. Sözleşmenin taraflarını yüklenici (işi yapan) ve iş sahibi (işi yaptıran) oluşturmaktadır. Ayrıca her iki tarafa da borç yükleyen ve tarafların karşılıklı iradeleri ile kurulan bir sözleşmedir.
İş sahibi, eserin meydana getirilmesi için bir bedel ödeme borcu altına girer. Eser meydana getirilmesi karşısında bir bedel ödeme veya başka karşılığı olmaması halinde eser sözleşmesinden bahsedemeyiz. Yüklenicinin borcu ise eseri meydana getirmektir. Bunun yanında meydana getirme eylemi bir sonuç edimini ifade eder. Eser meydana getirilerek vaktinde teslim edilmelidir. Konu ile ilgili merak ettiklerinizi sayfanın alt kısmında bulunan form aracılığı ile iletebilirsiniz.
Eser Sözleşmesi Özellikleri
Sözleşme konusu eser doğrudan yüklenici tarafından ya da onun gözetimi altında meydana getirilmelidir. Eserin yapılması için yükleniciye bireysel özellikleri sebebi ile başvurulmuş ise eser yüklenici tarafından bizzat meydana getirilmelidir ancak yüklenicinin kişisel özellikleri önem arz etmiyorsa eser başkasına yaptırılabilir. Meydana getirilecek eserin inşasında kullanılacak araçlar, sözleşme ile farklı bir düzenleme getirilmemiş ise yüklenici tarafından sağlanır. Eserin meydana getirildiği malzeme yüklenici tarafından sağlanmışsa, malzemenin ayıplı olması halinde yüklenici ayıptan satıcı gibi sorumlu olur. İş sahibi tarafından sağlanmış ise de yüklenici malzemeyi özenle kullanıp artanı geri vermekle yükümlüdür. İşe başlanması ve işin yürütülmesi de önem arz etmektedir.
İlk olarak yüklenici, eser sözleşmesiyle yerine getirmeyi taahhüt ettiği eseri haklı menfaatlerini de gözeterek sadakat ve özen yükümlülüğü çerçevesinde yerine getirmelidir. Yüklenicinin özen yükümlülüğünde baz alınan kriter benzer işlerle uğraşan basiretli bir yüklenicinin sergilemesi gereken mesleki ve teknik şartlara uygun davranıştır. Anılan bu özen kriteri “objektif kriter” olarak adlandırılmaktadır. Yüklenici eseri meydana getirdiği sırada özen kriterine aykırı davranarak iş sahibine zarar verirse; yardımcı kişiler veya alt yüklenici zarar verici davranışlar sergiler ise yüklenici bu zararları gidermekle yükümlüdür. Yüklenici işe zamanında başlamaz, sözleşme hükümlerine aykırı davranarak işi geciktirir ya da iş sahibine yüklenemeyecek bir sebepten ötürü işin gecikeceği ortaya çıkarsa, iş sahibi sözleşmeden dönebilir. Eserin meydana getirilmesi sırasında yüklenici kusuruyla eser ayıplı olarak meydana getirilir ya da sözleşmede belirlenenden farklı olursa; iş sahibi belirli bir süre verip bu süre içerisinde kusur giderilmezse masraflarını yükleniciye ödetmekle birlikte işi üçüncü kişiye devredeceği ihtarını çekebilir.
İş sahibinin borcu ise bedel ödemedir. Bedel önceden kararlaştırılır veya sonradan da tespit edilebilir. Burada önemli olan sözleşme ile bedel ödeneceğinin kararlaştırılmış olmasıdır. Bedel önceden kararlaştırılmamış ise TBK m. 481 gereği meydana getirilen eserin değeri ve yüklenicinin masraflarına göre belirlenir.
Eser Sözleşmesinde Yüklenicinin Ayıptan Sorumluluğu
Eser, iş sahibine yüklenecek bir sebep olmaksızın ayıplı teslim edilmiş ise yüklenicinin ayıptan sorumluluğu doğar. İş sahibi teslimden sonra eseri gözden geçirme ve ayıp varsa bunu uygun sürede yükleniciye bildirmekle yükümlüdür. Ayıp var ve uygun sürede yükleniciye bildirilmişse iş sahibi; bu nedenle sözleşmeden dönebilir, bedel indirimi veya bedelsiz onarım isteyebilir ve son olarak genel hükümlerce tazminat talep edebilir.
Eser Sözleşmesi Şekil Şartı Nedir?
Eser sözleşmesinin yapılabilmesi açısından Borçlar Kanunu’nda herhangi bir şekil şartı öngörülmemiştir. Yani sözleşmenin geçerli olarak kurulması için öngörülmüş bir şekil şartı söz konusu değildir. Sözlü olarak yapılabileceği gibi yazılı olarak da yapılabilir. İspat edilebilmesi açısından yazılı olarak yapılmasında yarar vardır. Eser sözleşmesi özelliklerini büyük ölçüde içinde barındıran kat karşılığı inşaat sözleşmesinde ise kanun nitelikli şekil şartları öngörmüştür. Bu nedenle sözleşmenin resmi şekilde yapılması gerekir.
Eser Sözleşmesinden Kaynaklanan Alacak Davası
Bu davanın konusu eser sözleşmesinin feshi ya da sözleşmenin usul ve esaslara aykırı bulunması halinde taraflar arasında ortaya çıkacak alacaktır.
Eser Sözleşmesi Zamanaşımı Ne Kadar?
Sözleşme ile kararlaştırılan eserin ayıplı olması halinde taşınırlar bakımından teslim tarihinden itibaren iki yıllık; taşınmazlar bakımından ise 5 yıllık zamanaşımı süresi söz konusudur. Oysa yüklenici ağır kusurluysa eserin niteliğinin bir önemi olmaksızın 20 yıllık zamanaşımı süresi mevcuttur.
Eser Sözleşmesi Örneği
Eser Sözleşmesi
- İşbu sözleşmenin tarafları ………… (iş sahibi) ile ……….. (yüklenici) dir.
- Yüklenici bu sözleşme ile doğa manzaralı bir resim çizilmesini taahhüt eder.
- İş sahibi kararlaştırılan eser karşılığı ………. bedel ödemeyi kabul eder.
- Eserin meydana getirilmesi için öngörülen süre, sözleşmenin imzalanmasının ardından 30 gündür.
Yüklenici İş sahibi
………… …………
Burada belirtmek doğa manzaralı resmi örnek aldık bu nedenle sözleşme konusu eser farklılık gösterebilir.
Eser Sözleşmesi Hizmet Sözleşmesi Farkı
İki sözleşme arasında ilk fark zaman bakımından önümüze çıkmaktadır. Eser sözleşmesinde belirlenen süre içerisinde eser meydana getirmek için emek sarf edilirken; hizmet sözleşmelerinde belirlenen süre (örneğin bir aylık) içerisinde sürekli emek harcanması söz konusudur. Eser sözleşmesinde süre sonunda eserin meydana getirilmesi beklenmekte iken hizmet sözleşmesinde verilen süre içerisinde emek sarf edilmesi beklenir. Başka bir deyişle eser sözleşmesinde belirli sürede belirli miktarda eserin meydana getirilmesi söz konusu iken; hizmet sözleşmesinde belirli sürede belirli olmayan sayıda eserin meydana getirilmesini bekler. Bir diğer önemli fark ise bağımsızlık bakımından söz konusudur. Hizmet sözleşmelerinde emir, talimat ve denetleme söz konusudur. Eser sözleşmesinde yüklenici iş sahibinden emir veya talimat almaz. Yani yüklenici daha bağımsız bir konumdadır. Diğer bir konu ise hizmet sözleşmesinin ifasına karşılık kanun “ücret” kelimesinden bahsetmektedir. Eser sözleşmesinde “bedel” den söz etmektedir. Bu iki kelime arasında anlam bakımından farklılıklar vardır.
Keza Yargıtay Hukuk Genel Kurulu eser-hizmet sözleşmelerinin farklarını ücret, bağımlılık ve zaman olarak ifade etmiştir.
Eser Sözleşmesi İş Sözleşmesi Farkı
İş sözleşmesi esasen bir hizmet sözleşmesidir. Dolayısıyla eser-hizmet sözleşmesi arasındaki farklılıklar iş sözleşmesi bakımından da geçerlidir.
Eser Sözleşmesi Yargıtay Kararları
“Yüklenicinin iş sahibine olan borçlarına aykırı olarak, imalini yüklendiği eserin ayıplı olması durumunda; iş sahibi, açık ayıplarda 6098 sayılı TBK’nın 474 ( 818 sayılı BK’nın 359); gizli ayıplarda ise 6098 sayılı TBK’nın 477. ( 818 sayılı BK’nın 362.) maddeleri hükümlerine uygun olarak ihbarda bulunduğu takdirde, 6098 sayılı TBK’nın 475. ( 818 sayılı TBK’nın 360.) maddesinde tanınan hakları kullanabilir. Eksik iş, sözleşme ve eklerine göre yapılması kararlaştırıldığı halde tam yapılmayan iştir. Ayıplı eser sözleşmede kararlaştırılan vasıfları veya olmasından vazgeçilmez bazı vasıfları taşımayan eserdir. Diğer anlatımla ayıp, bir malda ya da eserde sözleşme ya da yasa hükümlerine göre normal olarak bulunması gereken niteliklerin bulunmaması ya da bulunmaması gereken bozuklukların bulunmasıdır. Ancak, kasten sakladığı bozukluklarla, usulüne uygun yapılan gözden geçirmede fark edilemeyecek ayıplar için yüklenicinin sorumluluğu devam eder. Eğer, meydana getirilen eserin, teslim alındığı sırada usulüne uygun yapılan gözden geçirme ile var olan bozukluğu görülmemişse, ortada gizli bir ayıbın olduğu kabul edilir.
Açık ayıplar, eserin tesliminden sonra, işlerin olağan akışına göre imkân bulunur bulunmaz bizzat yapılan veya uzmanına yaptırılan gözden geçirme sonucu saptanınca, uygun sürede (TBK m.474); gizli ayıplar da ortaya çıkar çıkmaz, gecikmeksizin yükleniciye bildirilmelidir “
Yargıtay 15. Hukuk Dairesi 2020/1263 E. 2021/3148 K.
“Bu tür davalarda mahkemece öncelikle yüklenicinin edimini (eseri meydana getirme ve teslim borcunu) yerine getirip getirmediğinin, ardından sözleşme hükümlerindeki iskan koşulu (oturma izni) v.s. diğer borçlarını ifa edip etmediğinin açıklığa kavuşturulması zorunludur. Bunun için de arsa maliki ile yüklenici arasında düzenlenen arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi gereğince yüklenicinin borçlarının neler olduğunun sözleşme hükümleri çerçevesinde incelenip değerlendirilmesi, yüklenicinin dava konusu bağımsız bölüme hak kazanıp kazanmadığı ve buna bağlı olarak bu hakkı temlik alan üçüncü kişinin tapu iptali tescil isteminin yerinde olup olmadığı incelenmelidir.”
Yargıtay 6. Hukuk Dairesi 2021/1018 E. 2021/956 K.
Eser sözleşmesi ile ilgili merak ettiklerinizi sayfanın alt kısmında bulunan form aracılığı ile iletebilirsiniz.
