BAĞIŞLAMANIN GERİ ALINMASI NEDİR?

Bağışlamanın geri alınması, bağış yapan kişilerin sonradan yaptıkları işlemden pişman olmaları neticesinde başvurmak istedikleri bir yoldur. Bağışlamanın geri alınması beraberinde taşınmazlara ilişkin tapu iptal davasını, menkuller bakımından ise ayni veya nakdi iade davalarını getirebilir. Bağışlamanın geri alınması ile ilgili sıkça sorulan soruların cevapları aşağıda belirtilmiştir. Konu ile ilgili başkaca sorularınızın olması halinde sayfanın en altından sorularınızı büromuza iletebilirsiniz.

Bağışlamanın Geri Alınması Hangi Hallerde Mümkündür?

Bağışlamanın geri alınması;

• Bağışlayanın veya yakınlarından birine karşı ağır suç işlenmesi,
• Bağış yapılan kişinin ailevi yükümlülüklerini büyük ölçüde yerine getirmemesi
• Şartlı bağışlamada kararlaştırılan şartın yerine getirilmemesi

hallerinde mümkündür.

Bağışlamanın Geri Alınması Şartları Nelerdir?

• Bağışlayanın veya yakınlarından birine karşı ağır suç işlenmesi: Ağır suç kavramının kapsamına nelerin gireceği her somut olayın özelinde ayrıca incelenmelidir. Örneğin hakaret suçu Ceza Hukuku kapsamından ağır bir suç olarak kabul edilmezken, bağışlayana karşı işlenen hakaret suçu ağır kabul edilerek bağışlamanın geri alınmasına neden olabilir. Bağışlamanın geri alınmasına ilişkin olarak verilen Yargıtay kararlarında; hakaret, tehdit, gasp, kasten yaralama suçları gibi suçlar da ağır suç olarak kabul edilmiştir. Bağışlamanın geri alınması için kesinleşmiş bir mahkûmiyet kararı verilmiş olması şartı aranmaz. Hatta suç hakkında kovuşturma başlatılmamış veya hiç şikayette bulunulmamış olsa bile bağışlamanın geri alınabileceği kabul edilir.
• Bağış yapılan kişinin kanundan doğan ailevi yükümlülüklerini büyük ölçüde yerine getirmemesi: Bu maddede kanun koyucu bir önceki maddeden farklı olarak sadece bağışlayan ve onun ailesinden olan kişilere karşı yasal yükümlülüklerin yerine getirilmemesini bağışlamanın geri alınması sebebi olarak saymıştır. Örneğin eşlerin sadakat yükümlülüğüne uymaması, ortak konuttan ayrılması veya diğer eşe veya yakınlarına zarar vermesi gibi davranışların yapılması halinde bağışlamanın geri alınması söz konusu olabilir. Ancak bağışlananın yasal bir hakkını kullanması örneğin alacağı için icra takibi başlatması bağışlamadan rücu sebebi olarak kabul edilemez.
• Şartlı bağışlamada kararlaştırılan şartın yerine getirilmemesi: Bağış yapılırken bağışlanan tarafından belirli iş veya işlemlerin yapılması kararlaştırılmış ve bağışlanan haklı bir sebebi olmamasına rağmen şartı yerine getirmemişse bağıştan dönme mümkündür. Haklı sebep kavramının içeriği kanunda doldurulmamış olmakla uygulamada şartın yerine getirilmesi için yapılması gereken harcamaların bağış değerinin çok üzerinde olması vb. durumların haklı sebep olarak değerlendirildiği görülmektedir.

Vakfa Yapılan Bağış Geri Alınabilir Mi?

Vakıflara koşullu bağış yapıldığında, haklı bir sebep olmaksızın bu koşullar gerçekleşmezse, bağış yapan kişi bağıştan dönme hakkını kullanabilir. Ayrıca bağışlayanın mirasçıları, saklı payları ihlal edilmişse tenkis davası açabilirler.

Mirasçılar İçin Bağıştan Dönme Mümkün Mü?

Bağışlayanın bağış tarihinden itibaren bir yıl içinde vefat etmesi durumunda bağıştan dönme hakkı mirasçılara geçer. Mirasçılar bağıştan dönme sebebini bağışlamadan itibaren bir yıllık sürenin kalan kısmında kullanabilirler. Ancak, bağışlayan geri alma sebebini vefatından önce öğrenemediyse, mirasçıların geri alma hakkı kullanma süresi vefat tarihinden itibaren başlar.

Bağışlamadan Rücu Davası Görevli Mahkeme Hangisidir?

Rücu davaları, tapu iptal ve tescil davası şeklinde açıldığı takdirde yetkili ve görevli mahkeme, taşınmazın bulunduğu yerdeki Asliye Hukuk Mahkemeleri’dir. Taşınır mallara ilişkin yapılan bağışlamalardan rücu davaları da aynı şekilde Asliye Hukuk Mahkemesi’nde görülecektir.

Bağışlamanın İptali Zamanaşımı Var Mıdır?

Bağışlayan bağışlamadan dönme sebebini öğrendiği tarihten itibaren bir yıllık süre içerisinde bağışlamayı iptal edebilir.  Bağışlayanın tek taraflı irade beyanı ile sözleşme geçmişe etkili olarak sona erer. Bağışlayan bağışlamayı geri aldıktan sonra sebepsiz zenginleşme hükümleri uyarınca bağışlama konusunun iadesini mahkemeden talep edebilecektir. Bağışlayan bu hakkını bağışlamanın iptali sebebini öğrendiği tarihten itibaren iki yıllık zamanaşımı süresi içerisinde kullanmalıdır.  

Bağış Yapılan Tapu İptal Olur Mu?

Bağış yapılan tapu yukarıdaki şartların varlığı halinde, bağışlayan ve ölümü halinde mirasçıları tarafından da iptal edilebilir. Buna ilaveten mirastan mal kaçırma durumunun varlığı halinde zamanaşımı süresine tabi olmaksızın tapu iptal davası açılabilir. Saklı payları ihlal edilen mirasçılar da tenkis davası açarak tapunun saklı paylarına karşılık gelen hisseleri oranında iptalin talep edebilirler.

Bağışlamanın Geri Alınması Yargıtay Kararları

1. Hukuk Dairesi 2016/4147 E. 2019/341 K. 21.01.2019 T.

“Dava, bağıştan rücu hukuksal nedenine dayalı tapu iptal ve tescil isteğine ilişkin olup, mahkemece davanın reddine karar verilmiştir. TBK 297. maddesine göre (Eski BK 246) bağışlayan geri alma sebebini öğrendiği günden başlayarak 1 yıl içinde bağışlamayı geri alabilir. Somut olayda bağışlamanın üzerinden dava tarihine kadar 21 yıl geçmiştir. Dolayısıyla 1 yıllık hak düşürücü süre geçmiştir. Davanın reddi bu gerekçe ile doğru olup davacıların yerinde görülmeyen temyiz itirazlarının reddi ile, usul ve yasaya uygun olan hükmün onanmasına…” 

1. Hukuk Dairesi  2013/13321 E. 2013/17040 K. 02.12.2013 T.)

“Dosya içeriği ve toplanan delillerden; davacının kayden malik olduğu 59 parsel sayılı taşınmazı, karakol yapılması için davalıya temlik ettiği, taşınmazın halen Maliye Hazinesi adına kayıtlı olduğu, Köy karar defterinde yer alan ve 01/11/1992 tarihinde alınan kararda karakol binası yapımı için maliye hazinesine taşınmaz verilmesinin kararlaştırıldığı, İl Jandarma Komutanlığının 28.02.2005 tarihli yazısı ile Yiğitler Karakolunun lağvedilmesinin istenildiği davacının karakol binasının yapılmadığını ileri sürerek eldeki davayı açtığı anlaşılmaktadır.
Bilindiği üzere, Türk Borçlar Kanunu’nun 297. maddesi hükmüne göre, bağışlayanın, geri alma sebebini öğrendiği günden başlayarak bir yıl içinde bağışlanmayı geri alabilir.
Somut olayda, davacının 2010 yılına kadar karakol yapılacağı düşüncesinin devam ettiği, İl Jandarma Komutanlığının 28.02.2005 tarihli yazısı kurumlar arası yazışma olup, davacının bu yazıdan bilgisinin bulunduğuna dair delil olmadığı, davacı tarafından karakol yapılmayacağını kesin olarak öğrendiği tarihten itibaren T.B.K.’nun 297. maddesinde öngörülen bir yıllık hak düşürücü süre geçtikten sonra davasını açtığını gösterir somut bir delil bulunmadığı ve davanın süresinde açıldığının kabulü gerektiği anlaşılmaktadır.”

1. Hukuk Dairesi 2021/4720 E. 2022/4841 K. 15/06/2022 T. 

“Bağışlanan, yüklemeli bağışlamada haklı bir sebep olmaksızın yüklemeyi yerine getirmemişse.” şeklinde hükme bağlanmıştır. Yasa koyucu söz konusu TBK.nın 295. maddesinin birinci ve ikinci fıkraları hükmüyle mirastan ıskat sebeplerini düzenleyen 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) 510. maddesi arasında paralellik sağlamış, bağıştan yararlanan kişiyi bağışlayanın devamlı baskısından kurtarmak istemiştir. Gerçekten basit olayların dönme (rücu) nedeni sayılması, yukarıda değinilen mahzurun yanında, açıklanan yasa maddelerinde izlenen amaca aykırı bir durum yaratacağı gibi hak ve adalet duygularını da zedeler. Bu itibarla her iki madde hükümleri birlikte değerlendirilerek olayların kapsamları, nitelikleri, özellikle vahamet derecelerinin göz önünde bulundurulması zorunludur. Hemen belirtmek gerekir ki; bağıştan dönme (rücu), kurulmuş olan bir sözleşmeyi sonradan ortaya çıkan sebeplere göre sona erdiren yenilik doğurucu bir hak olduğundan, bağışlanan ancak dönme (rücu) anında elinde kalan miktarı vermekle yükümlüdür. Bu hak TBK. nın 297. maddesine göre geri alma sebebinin öğrenilmesinden itibaren bir yıl içerisinde kullanılmalıdır.” 

Bağıştan rücu yoluyla tapu iptal ve tescil davaları yüksek meblağlı davalardır. Bu davaların yargılama süreci sırasında yapılabilecek usul hataları, davaları olumsuz etkileyebilir ve bazı durumlarda davanın reddedilmesi bile mümkün olabilir. Bu nedenle, bu tür davaların açılması konusunda uzman bir gayrimenkul avukatı aracılığıyla hareket etmek önemlidir.

Bu yazımızda sizlere bağışlanmanın geri alınmasından bahsettik. Sizlerde konu ile alakalı sormak istediğiniz soruları yorumlar kısmından büromuza iletebilirsiniz.